دَخمَ :
واژه دخمه که در اوستا و پهلوی «دخمک»گویند درچم داغگاه است،یعنی محلی که مردگان را می سوزانند.
ریشه این واژه «دَگ» درچم سوزانیدن است و کلمه داغ از همین ماده است.ایرانیان آریائی در زمانی که با هندوان زندگی مشترک داشتند مردگان خود را میسوزاندند کما اینکه هنوز هم هندوان چنین می کنند و خاکسترش را به آب می دهند. از وندیداد بر میآید که برخی در قدیم جسد مردگان را میسوزانده اند، زیرا در آن از جرم سوختن جسد در آتش سخن رفته است و تکلیف دینداری که خود دیده مرده ای را در آتش میسوزانند معین شده است.فردوسی بزرگ هم در شاهنامه به این عادت قدیم اشاره کرده و میگوید:
همی هرکسی هر سو آتش فروخت... یکی خسته بست و یکی کشته سوخت
مسلم است که این عادت بسیار کهن بوده است.هردوت نیز اشاره می کند نزد ایرانیان سده پنجم پیش از میلاد سوختن لاشه گناه بوده است(1).
سردابه مردگان و تابوت را هم گاهی دخمه گویند.درفرهنگها به غارها و سوراخها تنگ و تاریک نیز دخمه گفته شده.در شهر های یزد و کرمان و روستاهای آنها و کوه « بی بی شهربانو» شهر ری هنوز دخمه هایی دیده میشود که در پیش، بنا بر عرف و سنت درگذشتگان را بدانجا می سپردند.جاکسن می نویسد در تپه های مغرب شهر یزد دو دخمه وجود دارد یکی کهن به نام «دخمه جمشید» است و دیگری ساختمانش جدیدتر است که به همت مانکجی هاتریا ساخته شده است.جاکسن به نقل از ماستر خدابخش بهران رئیس، اطلاعات خود را درباره دخمه چنین مینویسد:
«دخمه تن به تن.آرامگاههائی بوده که پادشاهان و توانگران و بزرگان برای خود می ساختند و آنها را دخمه های شخصی نیز می نامند(مانند آرامگاههای اختصاصی امروز).
دخمه لشکری. دخمه های بزرگ،مانند دخمه های موجود،خاص نهادن اجساد کسانی بود که درجنگ به هلاکت می رسیدند و چون پس از ساسانیان نمی توانستند مانند گزشته دخمه های شخصی داشته باشند به همان دخمه های عمومی اکتفا میشد.
دخمه های دیگر.جاکسن در سفرنامه اش از دخمه های دیگری در جاده «ایرقو» نام میبرد و اشاره به جایگاهی خرابه می نماید به نام دخمه داراب که در اصل قلعه ای متروک است.او از آثار ویران دیگری هم به نام دخمه گبران نام میبرد که از این قبیل دخمه ها یا بقایای آنها را در ایران زیاد است.»
جمشید سروشیان در «فرهنگ بهدینان» از دخمه نزدیک گبر محله سابق کرمان به نام ساردینو یاد می نماید که بنا به روایت محل دفن دسته جمعی زرتشتیان در زمان هجوم افاغنه است.
جالب است به این نکته توجه کرد مغان ماد جسد مردگان را در بلندی یا دخمه قرار میدادند.اگر جسد درگذشته توسط کفتار یا حیوانات درنده خورده میشد ،سرنوشتی شومی در انتظار روح وی بود و اگر توسط پرندگان لاشه خوار یا کلاغ خورده میشد دوحالت داشت؛ اگر کلاغ چشم چپ را میخورد روح مرده به عذاب دچار می گشت و اگر چشم راست آن خورده میشد نیکبختی در انتظارش بود.این رسم در 500تا 1000 سال پیش از میلاد مرسوم بوده که دیگر خبری از آن نیست!
--------------------------
1- باید به این نکته توجه کرد منظور هردوت مغان ایرانی بوده و یا زرتشتیان،چراکه در زمان پس از زرتشت دین او تحت نفوذ مغان ماد قرار گرفت و نسک وندیداد نیز جلوه ای بسیار کم از دین زرتشتی و بیشتر مغان ماد است.
posted by شارمین مهرآذر @ 1:20 PM,
0 Comments:
other points
بخشهای وبلاگ
John lives in Toronto and is a freelance illustrator and a designer/animator for CHUM Television. He writes about , design, and visual culture under the pseudonym Robot Johnny
مهمترین لینکها و سایتها
Claire Robertson is an illustrator and toy from Melbourne, Australia. While her illustration clients have included The New York Public Library, Scholastic and Cambridge University Press, it’s her blog Loobylu.com that brings her the most joy and which has attracted the most attention with rave reviews in the Wall Street Journal, WIRED Magazine and The Guardian.
About This Blog
Contact Us
This is an open source template, which means that you are free to use it in any way you want to without any obligations. If you decide to use this template, I kindly ask you to leave the "Design by Andreas Viklund" link in the footer. I am also interested in seeing how my templates are used, so feel free to send me an e-mail with a link to your page. If you want more templates to choose from, check out the sites in the "Favorite links" menu to the right!
به ایران بیاندیش آزادی در دستان ماست
