مانی و مانویت :
مانی بنیان گذار آیین مانوی است،از پدر و مادری ایرانی ،از بزرگان پارت، به سال 215م در «ماردین» کنار دجله پایتخت سلوکیه متولد شد و در 273م در گند شاپور به دار آویخته شد.وی پسر «فاتک» بود.در روزگار جوانی به آموختن دانش و حکمت و مطالغه در ادیان زرتشتی و عیسوی و بودائی و سایر دینهای زمان خویش پرداخت.در 24 سالگی ادعای پیامبری کرد و آیین خود را آشکار کرد.چندی در میانرودان(بین النهرین) به تبلیغ و ترویج دین خود پرداخت،آنگاه به وسیله فیروز برادر شاپور که دین او را پذیرفته بود به شاپور معرفی شد و یکی از کتابهای خود را به نام «شاپورگان» به او تقدیم داشت.«شاپور اول»،نخست با مانی به مهربانی رفتار کرد و او پیروانش را در مذهب خود آزاد گذاشت ولی بعد طرف بی میلی پادشاه قرار گرفت و از ایران تبعید گردید.مانی در روزگار آوارگی،کشورهای هند و تبت و چین را سیاحت کرد و پس از مرگ شاپور ،در سال 272م به ایران بازگشت.هرمز،جانشین شاپور،ورودش را گرامی داشت و او اجازه یافت آموزشهای خود را آزادانه منتشر سازد.مانی در این زمان بیشتر در بین مسیحیان میانرودان به نشر اصول و تعالیم مذهب خود پرداخت و در اندک مدتی پیروان بسیاری یافت.پس از هرمز دیری نپایید که بهرام اول مانی را دستگیر کرده و مقتول ساخت.مانی کتابهای بسیاری نوشت که از آن جمله است شاپورگان به زبان پهلوی.
وی برای اینکه اصول آیین خود را به مردم بیسواد نیز بیاموزد آنهار را با تصاویر زیبا در کتابهای خود جلوه گر میساخت،به همین سبب او را مانی تقاش هم گفته اند.از کتابهای دیگر او یکی «ارژنگ»یا «ارتنگ»بوده است.باکشته شدن مانی پیروان او از بین نرفتند بلکه سالیان خیلی دراز در عالم پراکنده شده،سده های دراز دوام آوردند و پیشرفتهای ادبی،صنعتی و فنی داشته اند.حتا(حتی) پس از اسلام،آیین مانوی اهمیت خود را از دست نداد(بماند که چقدر از مسلمانان تازی آنان را کشتند!)،و در آسیای مرکزی تا نواحی تبت انتشار یافت.در اروپا هم آیین مانوی تا جنوب فرانسه نفوذ کرده بود.
مذهب مانی آمیزشی از ادیان زرتشتی ،عیسوی،بودائی و یونانی است.مانی میگوید:عالم از دو عنصر روشنایی و تاریکی بوجود آمده،به همین سبب اساس آن را برخوبی و بدی استوار است،ولی در پایان دنیا روشنایی از تاریکی جدا خواهد شد و صلح ابدی در همه جا را فرا خواهد گرفت(1).وظیفه یک نفر مانوی آن بود که بکوشد تا روشنایی و تاریکی را از یکدیگر دور ساز و آمیزش آنها را بهم زند یعنی وجود خویش را از بدی و فسادی که منسوب به تاریکی است منزه گرداند و از لذات دنیایی مانند ازدواج ،خوردن گوشت،نوشیدن شراب و گردآوردن مال و امثال آن خودداری کند.به عقیده مانی از آغاز دو اصل اصیل وجود داشته که عبارتند از :نیک و بد.اصل نخستین ،پدر بزرگی بود و از او پنج موجود تجلی کرد که به منزله واسطه های بین آفریدگار و آفریدگانند،چون: ادراک،عقل،فکر،تامل و اراده.خدای تاریکی هم پنج عنصر تاریکی دارد،مانند دخان(مه)،آتش مخرب،باد مهلک،آب گل آلود و ظلمت.در آغاز تاریکی به روشنایی حمله برد،پدر بزرگی برای دفاع از کشور خویش نخستین مخلوق یعنی «مادر زندگانی» را بیافرید و پنج عنصر نورانی،برابر پنج عنصر تاریکی،بیافرید که عبارتند از اَثیر ،صافی،نسیم،روشنایی،آب و آتش پاک کننده انسان.مانی رسالت زرتشت،بودا و مسیح را تائید کرد، ولی درباره مسیح میگوید :
مسیح حقیقی روح محض بوده و جسم نداشت و شخص مصلوب به نام مسیح یکی از مخالفن وی بوده است.دین مانی از روی اصول مزدیسنا،بودا ،آئین مهر و عیسی بوجود آمد ولی نزدیک بود لرزه بر ارکان مسیحیت اندازد.تا سده 13م فرقه های مانویت در اروپا با پیروان مسیح،رقیب قدیم مهر،مشغول زد و خورد بودند.مانی زبان ملی خود پهلوی و زبان زادبوم خود را آرامی میدانست.در همان زمان ،در آن بخش از آسیا،زبان سریانی و یونانی،زبانهای علمی و ادبی بشمار میرفت و مانی به زبان سریانی به خوبی آشنایی داشت و کتابهای دین عیسوی را به این زبان خوانده بود.او برای ترویج دینش در سرزمین های مغربی،شش کتاب را به زبان سریانی و یک کتابش را ،شاپورگان را به زبان پهلوی نوشت.
احمد بن ابی یعقوب معروف به ابن واضح که در سال 284هـ درگذشت در تاریخ یعقوبی در سخن از مانی میگوید:
«پس از بازگشت از هند میان او و یک موبد در سر دین گفتگو در گرفت،مبود به او گفت:باید به معده منو تو سرب گداخته بریزند،هرکدام از ما آسیبی ندید حق با اوست.مانی به او گفت:این کار ستمگران است.(2)»
مانی چون میخواست گفتار خود را با اعتقاد زرتشتیان زمان خود موافق کند،خدای اعلی را زروان نامید(3).مانویان میگویند جان،موجود است ولی این تن است که فریب میدهد.
-----------------------------------
1- این باور از آیین زروانی به میترائی منتقل گشت بعد از آن در زمان تحریف آیین زرتشتی وارد آن شد و مانی نیز از آن استفاده نمود.
2-گفته موبد بیانگر نوعی آزمایش است به نام وَر با وَرَنگه که در ایران قدیم و اقوام کهن انجام میگرفته برای تائید درستی یا نادرستی سخن فرد،این آزمایش با آتش هم انجام میشده که در داستان سیاوش از زبان فردوسی بزرگ آمده است.
3- زُروان اَکرَنه یا خدای زمان بیکران و خدای سرنوشت آیینی بوده پیش از آیین میترائیسم ،که باور پیروان این آیین این بود که از زروان خدای نیکی اهورامزدا و خدای بدی اهریمن زاده شد.زرتشت با این دین و میترائیسم که تحت تاثیر زروان بود به مخالفت برخاست ولی پس از او هنگامی که مغان(نه موبدان) دین زرتشتی را پذیرفتند آنرا وارد دین زرتشتی کردند.
+برای آشنایی و آگاهی از آیین اصیل زرتشت ،به نسک آیین مغان و آیین مهر(دو پوشینه) نوشته هاشم رضی نگاه کنید تا به تفاوت آیین زرتشت و آیینی که به نام زرتشت به وسیله مغان کلدانی،بابلی و یا مغان ماد وارد شده پی ببرید.
posted by شارمین مهرآذر @ 9:50 AM,
0 Comments:
other points
بخشهای وبلاگ
John lives in Toronto and is a freelance illustrator and a designer/animator for CHUM Television. He writes about , design, and visual culture under the pseudonym Robot Johnny
مهمترین لینکها و سایتها
Claire Robertson is an illustrator and toy from Melbourne, Australia. While her illustration clients have included The New York Public Library, Scholastic and Cambridge University Press, it’s her blog Loobylu.com that brings her the most joy and which has attracted the most attention with rave reviews in the Wall Street Journal, WIRED Magazine and The Guardian.
About This Blog
Contact Us
This is an open source template, which means that you are free to use it in any way you want to without any obligations. If you decide to use this template, I kindly ask you to leave the "Design by Andreas Viklund" link in the footer. I am also interested in seeing how my templates are used, so feel free to send me an e-mail with a link to your page. If you want more templates to choose from, check out the sites in the "Favorite links" menu to the right!
به ایران بیاندیش آزادی در دستان ماست
