جشن تیرگان و مراسم چَکُ دولَه :
روز تیرماه از ماه تیر برابر با 10تیر
سیزدهمین روز در هر ماهِ زرتشتیان تیر یا تِشتَر نام دارد.هرسال و در ماه تیر هنگامی که روز تیر فرا میرسد آن روز را به نام تیرگان جشن میگیرند.تیر در زبان اوستا ،تیشتریه و در پهلوی تشتر نام دارد.
در ادبیات اوستایی ،غیر از گاتاها،تشتر یا تیر نام ایزدی است که به باریدن باران کمک میکند،همچنین در باورِ ایرانیان نامِستاره ای است که هرگاه در آسمان پدیدار شود مژده باریدنِ را میدهد.سبب پیدایش جشن تیرگان نیز مانند بسیاری از آداب رسوم دیگر در فرهنگ ایرانی،با رویدادی سرنوشت ساز از تاریخ زندگی ایرانیان باستان هماهنگی یا پیوند یافته است.
گروهی این جشن را یادگار پیروزی جنگ ایرانیان با تورانیان میدانند (ذکر آنرا به تفضیل در جستار بعدی خواهم نوشت.)وبرخی دیگر گویند:«در زمان ساسانیان و پادشاهی فیروز،هفت سال در ایران خشکسالی روی داد.مردم ناگزیر روی به دشت و بیابان آوردند و با نیایش خود از پروردگار درخواست باران کردند.پس از چندی، بارش باران آغاز شد و ایران از خشکسالی رهایی یافت.از آن سال به پس ایرانیان چنین روزی به یکدیگر آب میپاشند و شادی میکنند.
اکنون نیز زرتشتیان جشن تیرگان را باشکوه و شادمانی ویژه ای برپا میکنند.درشهر کرمان و بم این آیین را «تیروجشن» نیز میگویند.روز پیش از جشن تیرگان،با شکوه و شادمانی تمام،خانه و بیرون آنرا با آب و جارو تمیز میکنند.همه اهل خانه،سر و تن خود را شستشو داده،لباس نو میپوشند و به سرخوشی و شادمانی میپردازند.
پس از همه پیرو جوان،نخ تیر و باد را که از جنس ابریشم نازک و مجموعه یی از نخهای عموما هفت رنگ تابیده به نشانه رنگین کمان است،به مچ دست میبندند.این نخ را در کرمان و بم تیرو میگویند.این نخ به هم تابیده را در روز جشن تیرگان به مچ دست و گاه انگشت دست میبندند و آن را تا روز باد بدست دارند.تا روز باد(ده روز بعد) نخ ابریشمی هفت رنگ را از دست باز میکنند،درجای بلند مانند پشت بام میاستند و آنرا به باد میدهند،تا گذر تیر آرش به یاری ایزدِ باد را یادآوری کنند. در کرمان اینکار را باخواندن شعر زیر انجام میدهند:
تیر برو باد بیا.....غم برو شادی بیا
محنت برو روزی بیا....خوشه مرواری بیا
از بامداد روز جشن تیرگان،زرتشتیان به ویژه جوانان میکوشند به هر شیوه ممکن،به یکدیگر شادمانه آب بپاشند.از این روی، کسانی که در روستاها زندگی میکنند به کنار چشمه ها یا جوی آب روان میروند و با شادی بیشتری،به یکدیگر آب می پاشند.
مراسم چَکُ دولَه :
یکی دیگر از مراسم جشن تیرگان فال کوزه است که زرتشتیان به ان «چَکُ دولَه» می گویند.زرتشتیان یک روستا یا یک محله،روز پیش از جشن تیرگان ،دوشیزه میان سالی را بر میگزینند و کوزه سفالی سبز رنگ و دهان گشادی به او مدهند.که دولَه نام دارد.او این کوزه را از آب پاکی پر میکند،سپس یک دستمال سبز ابریشمی را بروی دهانه آن انداخته ،گره میزند.آنگاه دوله سفالین را به نزد تمام کسانی میبرد که آرزویی در دل دارند و مایلند در مراسم چَکُ دولَه شرکت نمایند جسم کوچکی مانند انگشتر،گوشواره،سنجاق سر،موگیر،سکه و مانند آنها را در آب دولَه بیندازند.آن دختر،دولَه را به زیر درختی همیشه سبز همچون مورد و سرو میبرد و در آن محل به حال خود وا میگزارد.در روز جشن تیرگان و پس از پایان آبریزان، همه کستنی که دو دولَه جسمی انداختنه اند و نیت و آرزویی داشته اند در محلی گرد هم می آیند.دوشیزه یاد شده ،دولَه را از زیر درخت سبز به میان جمع باز میگرداند.در فالگیری به روش چَکُ دولَه،بانوان بیشتر شرکت دارند و سال خوردگان که بیشترین حضور و مشارکت را دارند با صدایی بلند و به نوبت دو بیتی هایی که به یاد دارند باز میسرایند.
سپس دوشیزه خرد سال ،در پایان سرایش هر بیتی ،دست خود را درون دولَه فرو میکند و به دلخواه یکی از چیز های دورن آن را بیرون میآورد ،به این ترتیب صاحب آن جسم کوجک متوجه میشود که شعر و بیت خوانده شده مربوط به نیت، خواسته و آرزوی او بوده است.
posted by شارمین مهرآذر @ 2:26 PM,
0 Comments:
other points
بخشهای وبلاگ
John lives in Toronto and is a freelance illustrator and a designer/animator for CHUM Television. He writes about , design, and visual culture under the pseudonym Robot Johnny
مهمترین لینکها و سایتها
Claire Robertson is an illustrator and toy from Melbourne, Australia. While her illustration clients have included The New York Public Library, Scholastic and Cambridge University Press, it’s her blog Loobylu.com that brings her the most joy and which has attracted the most attention with rave reviews in the Wall Street Journal, WIRED Magazine and The Guardian.
About This Blog
Contact Us
This is an open source template, which means that you are free to use it in any way you want to without any obligations. If you decide to use this template, I kindly ask you to leave the "Design by Andreas Viklund" link in the footer. I am also interested in seeing how my templates are used, so feel free to send me an e-mail with a link to your page. If you want more templates to choose from, check out the sites in the "Favorite links" menu to the right!
به ایران بیاندیش آزادی در دستان ماست
