تاریخچه پزشکی ایران باستان(بخش نخست) :
نخستین ریشه واژه پزشکی در ایران باستان "بیشه زه" به معنای «آسیب زدا» است، این واژه در پهلوی بشیه زک و بعدها به پزشک تبدیل شد. در اَردیبهشت یشت پزشکان ایرانی به پنج دسته تقسیم میشدند ؛
داتو بیشه زه یا داد پزشک : پزشکانی بودندن که در زمان شیوع بیماریهای واگیر دار مردم را با اصول بهداشت آشنا میکردند.
کرتو بیشه زه یا جراح : پزشکانی بودند که مسئول بستن استخوانهای شکسته ، اصلاح جابجایی استخوان ، دوختن و قطع کردن عضو آسیب دیده بودند.قدیمی ترین عمل جراحی به وسیله تاریخ ایران ،ازطریق شاهنامه است ، درشاهنامه نخستین عمل جراحی روی رودابه برای زاییدن رستم انجام گرفت ؛
بیامد یکی موبد چیره دست ....... مران ماهرخ را به می کرد مست
بکافید بی رنج پهلوی ماه ........... بتابید مر بچه را سر ز راه
چنان بی گزندش برون آورید ....... که کس در جهان این شگفتی ندید
اشو بیشه زه یا اشو پزشک :
آسیب زدایی به وسیله اشویی (راستی و پاکی).درشاهنامه ی فردوسی از نوش دارو ، زخم بندی و بخیه زدن زخمهای عمیق خنجر و تیر و شمشیر سخن زیاد به میان آمده است.سینای حکیم پور، پسر "اهوم ستوت" ، پزشکی بود که در دوره خود از حکمت و دانش بی نظیر بود و شاگردان زیادی را آموزش میداد.بعد ها از وی در شاهنامه به نام سیمرغ یاد شد که زخمهای رستم را در جنگ با افراسیاب درمان میکرد. در منطق الطیر عطار هم از سیمرغ به عنوان پزشک بزرگ یاد شده است که صد شاگرد داشت و به آنان فلسفه ، پزشکی و نجوم می آموخت ، شاگردان او در سراسر جهان پراکنده شدند و به آموزش پزشکی و درمان پرداختند.
شهاب الدین سهروردی دررساله «صفیر سیمرغ» می گوید:
صفیر او خفتگان را بیدار کند ، سایه ی او درمانگر دردها و رنجهاست.سینا از واژه "سئنه" گرفته شده است که همان سیمرغ است و خاندان پزشکی در ایران ه این نام خوانده میشدند. مسیحیان سریانی ایرانی سیمرغ را جبرئیل نامیدند و تا آنجا پیش رفتند که او را مظهر روح القدس دانستند.
سینا یا سئنه با قوم سایینی هم ریشه است ، وجود کوهستان سایین در منطقه اورال و آلتابی به معنای کوه شاهین یا سیمرغ والموت آشیانه سیمرغ است.
سینا از اسمهای رایج هندو ایرانی ( آریایی) ، به ویژه در میان سکایان شرقی است و توتم نیاکان هخامنشی شاهین بوده است .سیمرغ مرغی است که از خرد و منطق بهره کافی دارد و در حقیقت به مفهوم فلسفی عنقاست که مظهر خرد بزرگ است.
سیمرغ رودابه را به هنگام زاییدن رستم از درد میرهاند و رهنمودهای او به زال هم پزشکی است و هم ایزدی :
بیاور یکی خنجر آبگون/ یکی مرد بینادل و پرفسون/ نخستین به می ماه را مست کن/زدل بیم و اندیشه را پست کن/تو بنگر که بینادل افسون کند/به صندوق تا شیر بیرون کند/بکافد تهیگاه سرو سهی/نباشد مر او را از درد آگهی/وزو بچه شیر بیرون کشد/همه پهلوی ماه در خون کشد/واز آن بدوزد کجا کرد چاک/ز دل بیرون کن ترس و تیمار باک/گیاهی که گویمت با شیر و مشک/بکوب و بکن هرسه در سایه خشک/بساو و برآلای و بر خستگیش/ببینی همان روز پیوستگیش/بدو مال از آن پس یکی پر من/خجسته بود سایه فر من( فردوسی بزرگ)
در این نه بیت تمام روشهای سزارین شرح داده شده است سزاوار است آن را رستمیک یا رستمین بنامیم چراکه این روش از ایران به یونان برده شد سپس بعد ار زایمان سزار با همین روش آنرا سزارین نامیدند که هم اکنون با این نام در واژه نامه پزشکی ایران وارد شده است.
اورور بیشه زه یا اورو پزشک : پزشکانی بوند که از خواص گیاهان آگاه بودند و به وسیله گیاهان بیماران را درمان میکردند. نخستین پزشکی که به وسیله گیاه بیماران را درمان کرد پور آبتین بود.
در بندهش آمده است: «هربیماری را یک گیاه درمان بخش است و و هردارویی را آفریدگان، برای از بین بردن درد میخورند.اهورامزدا ده هزار گیاه درمان بخش بسود بشر آفرید و به آب خاصیت شفادهندگی داد.»
اهورا مزدا فریدون را از خواص نباتات و گیاهان درمان بخش اگاه ساخت و فریدون بسیار از بیماری هارا نابود کرد و از خواص میلیونها گیاه و نباتات باخبر بود.(ناسخ التواریخ)
هوم ، پزشک بزرگ و کاشف گیاه هوم بود که به نام خود نیز معروف شد.درتمام یشت بیستم از خواص گوناگون فشرده این گیاه صحبت میشود.( یشت بخشی از کتاب اوستا است)و فردوسی هوم را عابدی مینامد که در زمان کی خسرو در کوهی مسکن داشت.
در هردو آیین بودایی و ایرانی با فشرده هوم و شیره آن نوشابه ای شفابخش میساختند و در نوشته های ایرانی به آن هوما و در نوشته هندوان به آن سوما میگفتند در هوم یشت که جز یسناهاست ( 9-11) این گیاه مقدس نامیده شده است و جمشید و فریدون و تریت که هرسه پدران پزشکی ایران به شمار می آمدند از شیره آن استفاده میکردند.
هشتاد نوع داروی گیاهی و مایه های میوه ایی در دانشگاه گندی شاپور به کار میرفت.ایران یکی از کشورهای گیاه پزشکی بشمار می آید، درکتابهای عربی و یونانی نام ایرانی گیاهان باید نوشته میشد ، چه این نوشته از خود ایرانیان و اقوام دیگر بود.
مانتره بیشه زه یا مانسره پزشک :
این نوع درمان به وسیله مغان فرزانه ی مادستان انجام میشد، مغی که مانتره درمان میکرد چنانکه در یسنای 9، 31،44 امده است ، اهوبیش نام داردکه بدرستی به معنای درمانگر زندگی است (اهو: زندگی ، بیش: پزشک) ، همین واژه بعدها به پزشک زندگی برگردانده شد.مانتره درمانی از ویژگی پزشکی مغان بود.
نوشتار بعدی در مورد قوانین پزشکی خواهد بود.
posted by شارمین مهرآذر @ 1:50 AM,
0 Comments:
other points
بخشهای وبلاگ
John lives in Toronto and is a freelance illustrator and a designer/animator for CHUM Television. He writes about , design, and visual culture under the pseudonym Robot Johnny
مهمترین لینکها و سایتها
Claire Robertson is an illustrator and toy from Melbourne, Australia. While her illustration clients have included The New York Public Library, Scholastic and Cambridge University Press, it’s her blog Loobylu.com that brings her the most joy and which has attracted the most attention with rave reviews in the Wall Street Journal, WIRED Magazine and The Guardian.
About This Blog
Contact Us
This is an open source template, which means that you are free to use it in any way you want to without any obligations. If you decide to use this template, I kindly ask you to leave the "Design by Andreas Viklund" link in the footer. I am also interested in seeing how my templates are used, so feel free to send me an e-mail with a link to your page. If you want more templates to choose from, check out the sites in the "Favorite links" menu to the right!
به ایران بیاندیش آزادی در دستان ماست
